Amaç 15: Karasal Yaşam!

Dünya üzerinde yaşam, farklı canlılar için farklı ortamlarda sürdürülmektedir. Karasal yaşam da bu yaşam ortamlarından biridir. Karasal yaşam; ormanlar, tarlalar, kurak alanlar, dağlar vb. yerleri kapsamaktadır. Karasal yaşam, biyo-çeşitlilik-ekosistem ilişkisi bakımından çok önemli bir yere sahiptir ve buradaki biyo-çeşitlilik; iklim, besin türü ve çeşitliliği gibi hususlara bağlıdır. Karasal yaşamda hayatlarını sürdüren canlılarda olduğu gibi insanlar da gıda ve geçim bakımından karaya bağımlıdır. İnsanların en büyük gıda ve geçim kaynaklarından biri bitkilerdir, bu nedenle ormanlar en önemli karasal yaşam alanlarıdır 1. Canlıların hayatı için çok önemli olan bu karasal yaşam formları; iklim değişikliği, kuraklık, toprakların veriminin azalması ve bundan kaynaklı gerçekleşen kayıplardan dolayı büyük zarar almaktadır. Bu sorunlar karasal ekosistemin bozulmasına ve biyo-çeşitlilikte azalmalara sebep olmaktadır 2. Dağlar ve ormanlardaki ekosistemi koruma altına almak ve bunları eski haline getirmeye çalışmak, iklim değişikliğinin etkisini azaltmak tüm bu sorunların ortadan kaldırılması için gerekli hedeflerdir 3 .Her canlı için muhakkak korunması ve düzeninin bozulmaması gereken karasal yaşam, küresel sürdürülebilir kalkınma amaçlarını uygulayabilmek için temel konulardan biridir.

   Son zamanlarda karasal yaşamdaki düzenin bu kadar çok bozulmasının en büyük sorunlarından biri olan iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı zararlarla ilgili birçok araştırma yapıldı ve yapılmaya da devam etmektedir. Bu araştırmalar sonucunda ortaya çıkan verilere bakıldığında ne kadar büyük bir tehlikenin içinde olduğumuzu anlamak pek de güç değildir. Küresel ısınmanın yarattığı iklim değişikliğiyle birlikte, ekolojik sistem bozulurken sadece karasal yaşamdaki doğal habitatları değil, burada insanların geçimlerini sağlamak için kurdukları çeşitli geçim kaynaklarını da olumsuz etkilemektedir 4. Tablo 1’de karasal yaşamdaki doğal habitatların ve enerji, tarım, turizm gibi geçim kaynaklarının küresel ısınma sonucunda ortaya çıkan sorunlarına yer verilmiştir.

Deniz Seviyesinde Yükselme ve Sahil Bölgeleri Enerji İnsan Sağlığı Turizm Tarım Doğal Çevre ve Türler Ormanlar
Sahillerde Erozyon Enerji Politikalarında Değişim İklim Bağlantılı Ölümler Destinasyon ve Konseptlerde Değişim Ürün Kayıpları Doğal Yaşam Alanlarında Kayıplar Orman Kompozisyonu
Sel ve Taşkınlar Enerji Tüketiminde Değişim Salgın Hastalıklar Turizm Türlerinin Yer Değiştirmesi Sulama Problemleri Tür Çeşitliliğinde Azalma Ormanların Coğrafi Dağılımında Değişme
Kıyılarda Yerleşik Toplulukları Koruma Maliyetleri Enerji Maliyetlerinde Değişim Hava Kalitesinde Düşüş   Tarım Alanlarında Değişim   Orman Sağlığı ve Verimliliğinde Düşüş

Tablo 1: Küresel Isınmanın Karasal Yaşamdaki Hayata Potansiyel Etkileri(Kaynak: Doğan ve Tüzer, 2011:25; Gülbahar, 2008:178,179   5)

     Sadece küresel ısınmanın karasal yaşama olumsuz etkileri bu kadar fazlayken, tüm sorunlar ele alındığında çözüm bulunması gereken durumların sayısı oldukça fazladır. Bu noktada; yaşamı, çevreyi ve biyo-çeşitliliği olumsuz etkileyen bu evrensel soruna çözüm üretmek için sürdürülebilir kalkınma amaçları devreye girmektedir. Bu amaçların on beşincisi olan ‘Karasal Yaşam’ için Küresel Amaçların bizlere sunduğu çözüm önerileri ise şu şekilde sıralanmaktadır:

15.1. 2020’ye kadar özellikle ormanlarda, sulak alanlarda, dağlarda ve kurak alanlardaki karasal ve iç tatlı su ekosistemlerinin uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülükler doğrultusunda korunmasının, eski haline getirilmesinin ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması
15.1.1. Toplam arazi alanının oranı olarak ormanlık alan
15.1.2. Ekosistem türüne göre karasal ve tatlı su biyoçeşitlilik açısından korunan alanlarla kaplı önemli alanların oranı

15.2. 2020’ye kadar her tür ormanın sürdürülebilir yönetiminin sağlanmasının desteklenmesi, ormansızlaşmanın sona erdirilmesi, tahrip edilmiş ormanların eski haline döndürülmesi ve ağaçlandırma ve yeniden ormanlaştırmanın küresel olarak önemli ölçüde artırılması
15.2.1. Sürdürülebilir orman yönetimine doğru ilerleme

15.3. 2030’a kadar çölleşmeyle mücadele edilmesi, çölleşme, kuraklık ve sellerden etkilenen alanlar dâhil tahrip edilmiş toprakların eski haline getirilmesi ve arazi bozulumunun olduğu, nötr bir dünya yaratmak için çaba gösterilmesi
15.3.1. Toplam arazi alanı üzerindeki bozulmuş arazi oranı.

15.4. 2030’a kadar sürdürülebilir kalkınma açısından çok önemli bir rol oynayan yararların sağlanması adına kapasite geliştirmek için dağ ekosistemlerinin ve biyoçeşitliliğinin korunmasının güvence altına alınması
15.4.1. Dağ biyoçeşitliliği için önemli korunan alanların kapsanması
15.4.2. Dağ Yeşil Örtü Endeksi

15.5. Doğal habitatların bozulmasını azaltmak için acil ve kararlı biçimde harekete geçilmesi, biyoçeşitlilik kaybının durdurulması ve 2020’ye kadar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerin korunması ve nesillerinin tükenmesinin engellenmesi
15.5.1. Kırmızı Liste Endeksi

15.6. Üzerinde uluslararası olarak anlaşmaya varıldığı gibi, genetik kaynakların kullanımından kazanılan yararların adil ve eşitlikçi biçimde paylaşımının desteklenmesi ve bu tür kaynaklara erişimin teşvik edilmesi
15.6.1. Faydaların adil ve eşit bir şekilde paylaşımını sağlamak için yasal, idari ve politika çerçevelerini benimseyen ülkelerin sayısı

15.7. Korunan flora ve fauna türlerinin yasa dışı avlanması ve kaçakçılığının yapılmasını sona erdirmek için acil olarak harekete geçilmesi ve yasa dışı vahşi yaşam ürünlerinin arz ve talebi sorununun ele alınması
15.7.1. Yasa dışı av ve kaçakçılık vasıtasıyla doğal hayatın ticarileşmesi oranı

15.8. 2020’ye kadar istilacı yabancı türlerin kara ve deniz ekosistemleri üzerindeki etkilerinin azaltılması, yayılmalarının önlenmesi için gerekli önlemlerin alınması ve tehlike teşkil eden daha öncelikli türlerin kontrolünün sağlanması ya da yok edilmesi
15.8.1. İstilacı yabancı türlerin önlenmesi ya da kontrolüne yeterli kaynak sağlayan ve ilgili ulusal mevzuatı benimseyen ülkelerin oranı

15.9. 2020’ye kadar ekosistem ve biyoçeşitlilik değerlerinin ulusal ve yerel planlamalara, kalkınma süreçlerine, yoksulluğun azaltılmasına ilişkin stratejilere ve raporlara entegre edilmesi
15.9.1. 2011-2020 Biyoçeşitlilik Stratejik Planı’nın Aichi Biyoçeşitlilik Hedefi 2 ile uyumlu ulusal hedeflere yönelik ilerleme

15.a Biyoçeşitliliği ve ekosistemleri korumak ve sürdürülebilir biçimde kullanmak için bütün kaynaklardan elde edilen finansal kaynakların seferber edilmesi ve önemli ölçüde artırılması
15.a.1. Biyoçeşitlilik ve ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımı ve korunması konusunda resmi kalkınma yardımı ve kamu harcamaları

15.b Sürdürülebilir orman yönetimini her düzeyde finanse etmek için bütün kaynaklardan elde edilen kaynakların seferber edilmesi ve gelişmekte olan ülkelere koruma ve yeniden ormanlaştırmayı da kapsayan bu tür bir yönetim geliştirilmeleri için yeterli teşvik sunulması
15.b.1. Biyoçeşitlilik ve ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımı ve korunması konusunda resmi kalkınma yardımı ve kamu harcamaları

15.c Yerel halkların sürdürülebilir geçim kaynaklarına sahip olma kapasitelerinin artırılmasını da kapsayan korunan türlerin yasa dışı avlanması ve kaçakçılığının yapılmasıyla mücadele etme çabalarına küresel destek verilmesi
15.c.1. Yasa dışı av ve kaçakçılık vasıtasıyla doğal hayatın ticarileşmesi oranı

Kaynaklar:

  1. M.L. Lupisella, “Using Artificial Life to assess the typicality of terrestrial life,” Advances in Space Research, vol. 33, no. 8, pp. 1318–1324, 2004, doi: 10.1016/j.asr.2003.03.030.
  2. Z. Bulut, B. D. E. N. İ. Z, and B. Kara, “KentselEkosi̇stemlerSürdürülebi̇li̇rli̇k Ve AçikYeşi̇l Alanlar,” III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, vol. IV, 2010.
  3.  M. Scherer-Lorenzen et al., “Pathways for cross-boundary effects of biodiversity on ecosystem functioning,” Trends in Ecology and Evolution, vol. 37, no. 5. Elsevier Ltd, pp. 454–467, May 01, 2022. doi: 10.1016/j.tree.2021.12.009.
  4.  B. Şanlı, S. Bayrakdar, and B. İncekara, “Küresel iklim değişikliğinin etkileri ve bu etkileri önlemeye yönelik uluslararası girişimler,” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. 22, no. 1, 2017.
  5. S. Doğan and M. Tüzer, “Küresel iklim değişikliği ve potansiyel etkileri,” C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol. 12, no. 1, 2011.

Denetleyen:Oğuzhan UĞUZ

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir