İnsanlığın yaşayış biçimini anlamlandıran ve onların hayatını güzelleştiren değerler vardır. Bu değerlerin başında gelenlerden bir tanesi ise barıştır. Barış, özellikle son dönemlerde mumla aranan bir değerdir [1]. Ülkeler arası savaşlar, insanların maddi veya manevi sıkıntıları sebebiyle içine düştükleri durumlar gibi bir çok olay barış kavramının en büyük tehditlerindendir. İnsanlar, yaşadıkları sosyal ve ekonomik sorunlara verdiği tepkilerle ayrıştırılabilir. Günümüze doğru bu olumsuz koşullara verilen tepkilerin şiddet içeren tepkiler olduğu görülmektedir. İnsanlar artık erkeğe, kadına, hayvana, çocuğa, ağaca yani kısacası çevresinde bulunan canlı veya cansız her faktöre fiziksel veya psikolojik şiddet ve istismar uygulayarak sorunlarıyla baş ettiklerini zannetmektedirler [2]. Dünyadaki şiddetin seviyesini ölçmek için bir çok araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırmaların sonuçları incelendiğinde yaklaşık 15 yıllık süreçte dünya nüfusunun neredeyse yarısı çeşitli şekillerde şiddetten etkilenmiştir [3] OECD (2016). Tablo 1’de de şiddetin en kötü türlerinden biri olan cinayetin her bölge için ortalama hız tablosu verilmiştir.

İşte tüm bu durumlar huzur, refah ve barıştan uzak kopuk toplumlar ve insanların oluşmasına sebep olmuştur.
İnsanların hayatını anlamlandıran ve güzelleştiren değerlerden bir diğeri ise adalettir. Adalet, toplumdaki refahın sağlanabilmesindeki en büyük basamaklardandır. Günümüze doğru adalet bilinci insanlarda oluşmaya başlamıştır. İnsanlar doğuştan sahip olduğu hakları, yaşamları boyunca karşılaştıkları olaylardaki haklarını, sosyal veya hukuki boyutlardaki haklarını bilmelidir [5]. Ne yazık ki bu bilince sahip toplumların sayısı oldukça azdır. Adalet kavramı sadece toplum refahı için değil, kurumların şeffaflık içerisinde hesap verebilir şekilde güçlendirilmesi konusunda da çok önemlidir. Güçlü kurumlar yolsuzluk ve rüşvetten uzak, duyarlı ve ayrımcılık gözetmeden yasal yollarla işlerini sürdürebilen kurumlardır.
Tüm bu konular bir araya getirildiğinde, sonucu şiddet olan bütün olayların ve bu şiddeti uygulayan insan veya toplumların barış kavramını öğrenmesinde ve uygulamasında, adalet kavramının tüm insanlık, iş ve eğitim gibi bir çok alanda, bir çok kişi için uygulanması ve son olarak kurumların işleyişinin düzeltilerek güçlü hale getirilmesinde Sürdürülebilir Kalkınma amaçları devreye girmektedir. Bu sorunlar göz önüne alınarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında ‘Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar’ başlığı altında yeni hedefler belirlendi. Bu amaçların onaltıncısı olan ‘Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar’ için Küresel Amaçların bizlere sunduğu çözüm önerileri ise şu şekilde sıralanmaktadır:
16.1. Şiddetin tüm biçimlerinin ve şiddete bağlı ölüm oranlarının her yerde büyük ölçüde azaltılması.
16.1.1. Cinsiyet ve yaşa göre 100.000 nüfus başına kasten adam öldürme mağdurlarının sayısı.
16.1.2. Cinsiyet, yaş ve nedene göre 100.000 nüfus başına çatışmaya bağlı ölümler.
16.1.3. Önceki 12 ay içinde fiziksel, psikolojik veya cinsel şiddete maruz kalan nüfusun oranı.
16.1.4. Yaşadıkları alanın çevresinde yalnız yürürken güvende hisseden nüfusun oranı.
16.2. Çocuk istismarının, sömürüsünün, ticaretinin ve çocuklara karşı şiddet ve işkencenin her türünün sona erdirilmesi.
16.2.1. Son bir ay içinde bakıcılar tarafından herhangi bir fiziksel ceza ve / veya psikolojik saldırganlığa maruz kalan 1-17 yaş arası çocukların oranı.
16.2.2. Cinsiyet, yaş ve istismar türüne göre 100.000 nüfus başına insan kaçakçılığı mağdurlarının sayısı.
16.2.3. 18 yaşına kadar cinsel şiddete maruz kalan 18-29 yaş arası genç kadın ve erkeklerin oranı.
16.3. Hukukun üstünlüğünün ulusal ve uluslararası düzeylerde geliştirilmesi ve herkesin adalete eşit biçimde erişiminin güvence altına alınması.
16.3.1. Önceki 12 ay içinde yetkili makamlar veya diğer resmi olarak tanınmış uyuşmazlık çözme mekanizmalarına mağduriyetini bildiren şiddet mağdurlarının oranı.
16.3.2. Genel cezaevi nüfusunun bir oranı olarak hüküm giymemiş tutuklular.
16.4. 2030’a kadar yasa dışı para ve silah akışının büyük ölçüde azaltılması, çalınan varlıkların geri alınmasının güvence altına alınması ve organize suçun her türüyle mücadele edilmesi.
16.4.1. İç ve dış yasadışı finansal akımların toplam değeri (cari ABD Doları ile).
16.4.2. Uluslararası standartlar ve hukuki araçlar uyarınca izlenen ve kayıtlanan hacizli küçük ve hafif silahların oranı.
16.5. Yolsuzluk ve rüşvetin tüm biçimlerinin önemli ölçüde azaltılması.
16.5.1. Önceki 12 ay boyunca en azından bir kamu görevlisiyle teması olan kişilerden kamu görevlileri tarafından rüşvet istenilen ya da bir kamu görevlisine rüşvet veren kişilerin oranı.
16.5.2. Önceki 12 ay boyunca en azından bir kamu görevlisiyle teması olan işletmelerden kamu görevlileri tarafından rüşvet istenilen ya da bir kamu görevlisine rüşvet veren işletmelerin oranı.
16.6. Her düzeyde etkili, hesap verebilir ve şeffaf kurumlar kurulması.
16.6.1. Sektör,bütçe kodu ve benzerlerine göre orijinal bütçenin oranı olarak birincil kamu harcamaları.
16.6.2. Son kamu hizmeti tecrübelerinden memnun kalan nüfusun oranı.
16.7. Her düzeyde duyarlı, kapsayıcı, katılımcı ve temsil edici karar verme mekanizmalarının oluşturulması.
16.7.1. Kamu kurumlarındaki (ulusal ve yerel yasama, kamu hizmeti ve yargı) pozisyonların dağılımının ulusal dağılımlara (cinsiyet, yaş, engelliler ve nüfus gruplarına göre) oranı.
16.7.2. Cinsiyet, yaş, engellilik ve nüfus grubuna göre karar alma sürecinin kapsayıcı ve duyarlı olduğuna inanan nüfusun oranı.
16.8. Gelişmekte olan ülkelerin küresel yönetişim kurumlarına katılımlarının sağlanması ve güçlendirilmesi.
16.8.1. Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası kuruluşlarda oy hakkı ve üyelik oranı.
16.9. 2030’a kadar herkese doğum kaydı dâhil yasal kimlik kazandırılması.
16.9.1. Yaşa göre, bir sivil otorite tarafından doğumları tescil edilen 5 yaş altı çocukların oranı.
16.10. Ulusal mevzuata ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak bilgiye kamu erişiminin sağlanması ve temel özgürlüklerin korunması.
16.10.1. Önceki 12 ay içinde öldürme, adam kaçırma, zorla kaybedilme, keyfi gözaltı ve eziyete uğrayan gazeteci, ilişkili medya personeli, sendikacı ve insan hakları savunucularına ilişkin doğrulanmış vaka sayısı.
16.10.2. Halkın bilgiye erişimi için anayasal, yasal ve / veya politik düzenlemeleri benimseyen ve uygulayan ülkelerin sayısı.
16.a Özellikle gelişmekte olan ülkelerde şiddeti önlemek ve terör ve suçla mücadele etmek için her düzeyde kapasite geliştirilmesi adına ilgili ulusal kurumların uluslararası işbirliği yoluyla ilgili ulusal kurumların güçlendirilmesi.
16.a.1. Paris İlkelerine uygun olarak bağımsız ulusal insan hakları kurumlarının varlığı.
16.b Sürdürülebilir kalkınma için ayrımcılık gözetmeyen yasa ve politikaların ilerletilmesi ve uygulanması.
16.b.1. Uluslararası insan hakları hukuku çerçevesinde yasaklanan ayrımcılığın zemini temelinde, önceki 12 ay içinde bizzat ayrımcılığa ya da tacize uğradığını hissettiğini bildiren nüfusun oranı.
Kaynaklar:
- Ö. Aktaş and M. Safran, “Evrensel Bir Değer Olarak Barış ve Barış Eğitiminin Tarihçesi,” Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol. 17, no. 2, 2013.
- úrsula O. SPRING, “Latin Amerika’da Barış Üzerine Doğulu, Avrupalı ve Yerli Düşünce,” Uluslararası İlişkiler Dergisi, vol. 5, no. 18, 2008.
- OECD (2016), http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/development/states-of-fragility-2016_9789264267213
- https://read.oecd-ilibrary.org/development/states-of-fragility-2016_9789264267213-en#page39
- S. Adalet, “Sosyal Adalet, Eşitlik ve Sosyal Hizmet,” Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol. 6, no. 4, pp. 252–260, 2017.
Denetleyen:Meryem Melisa KAR