Amaç 4:Nitelikli Eğitim

Eğitim, ırk, cinsiyet, dil, din ayrımı olmadan herkesin sahip olduğu en temel insan haklarından biridir. Eğitim, insanların davranışlarını oluşturan, geliştiren, iyileştiren bir sistem olarak bilinmektedir [1]. Özellikle son dönemlerde bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelere paralel olarak, nitelikli eğitimin önemi gözler önüne serilmiştir. Nitelikli insan yetiştirmek nitelikli bir eğitimi gerektirmektedir [2]. Geçmişten günümüze kadar gelen, tek tip ve merkeziyetçi eğitim modelinin en büyük temsilcisi olan ezbere dayalı eğitim modeli, bireylerin kendi yeteneklerini keşfetmelerine engel oluyor ve öğrenmeleri için dayatılan bilgi yoğunluğundan kaynaklı isteksizlik ve korku yaşayabiliyorlar. Nitelikli eğitimin önündeki engellerden bir tanesi de eğitimde kız ve erkek çocuklarının eşit şartlarda eğitim görememesidir. Bu durum özellikle geçmiş zamanlarda daha yaygın olsada günümüzde de örneklerini görmek mümkündür. Bu doğrultuda kız ve erkek öğrencilere ayrımcılık yapmaksızın, eşit ulaşılabirilikte, fırsatlarla ve kalitede eğitim vermek nitelikli eğitim kapsamındaki hedefler arasında en önemlilerinden bir tanesidir. Her seviye için verilmesi gereken eğitim özenle hazırlanmalı, eğitim verilen kişilerin yaşına, sağlık durumuna, algılama kapasitelerine vb. özel durumlara dikkat edilmelidir [3]. Böylece eğitim alan her birey, bu süreçten zevk alarak, kendilerini psikolojik ve fiziksel olarak güçlü ve yeterli hissedebilirler. Yapılan araştırmalara göre çocukların nitelikli bir okul öncesi eğitim programında bulunmasının okul öncesi öğretmenlerine göre “oldukça önemli” olduğu sonucuna ulaşılmıştır [4]. Diğer eğitim düzeylerinde de temel eğitimden ziyade, istekli öğrenciler için mesleki, teknik, yeteneğe yönelik eğitim verilmesi yani kısacası eğitim çeşitlendirilmesi nitelikli eğitim kapsamındaki bir diğer hedeftir.

   Nitelikli eğitimin karşısındaki en büyük sorunlardan bir tanesi de, okuma ve yazma bilmeyen kişilerin sayısının azımsanamayacak kadar fazla olmasıdır. UNESCO UIS 2019 verilerine bakıldığında dünya genelinde 15 yaş üstü 772 milyon kişi okuma yazma bilmediği görülmektedir [5]. Tablo 1’de, okuma yazma bilmeyen yaşlılar ve gençlerle ilgili veriler gösterilmektedir.

Tablo 1: Okuma yazma bilmeyen yaşlıların ve gençlerin sayısı, 2010-2016(Kaynak: [5] http://uis.unesco.org/ UIS veri tabanı).

Başta da söylendiği gibi  nitelikli insan yetiştirmek nitelikli bir eğitimi gerektirmektedir. Bu evrensel sorunlara çözüm bulabilmek için nitelikli insanlara ihtiyaç vardır. Tüm bu sorunlar, eksiklikler veya yanlışlar küresel bir sorun haline gelerek Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında ‘Nitelikli Eğitim’ başlığı altında yeni hedefler belirlendi. Bu amaçlarla birlikte çeşitlendirilmiş, ayrımcılık bulundurmayan, her bireye eşit hakları sunabilen, her seviyedeki insana hitap edebilen ve yeteneklere yönlendirebilen bir eğitim hedefliyor. Sürdürülebilir kalkınma amaçlarının dördüncüsü olan ‘Nitelikli Eğitim’ için Küresel Amaçların bizlere sunduğu çözüm önerileri ise şu şekilde sıralanmaktadır:

4.1. 2030’a kadar bütün kız ve erkek çocuklarının ücretsiz, hakkaniyetli ve kaliteli bir ilköğretim ve ortaöğretimi tamamlamalarının ve böylece ilgili ve etkili öğrenme çıktılarının elde edilmesinin sağlanması
4.1.1. (a)2/3 sınıflarında; (b)ilkokul sonunda; ve (c) alt düzey ortaokulun sonunda en azından (i) okuma ve (ii) matematikte yeterlilik düzeyine sahip çocukların ve gençlerin oranı, cinsiyet ayrımında

4.2. 2030’a kadar bütün kız ve erkek çocuklarının onları ilköğretime hazır hale getirecek kaliteli okul öncesi eğitimine erişimlerinin güvence altına alınması
4.2.1. Cinsiyete göre gelişimsel olarak sağlık, öğrenme ve psikososyal iyi olma hali yolunda olan 5 yaş altı çocukların oranı
4.2.2. Cinsiyete göre planlanan öğrenmeye katılım oranı (ilkokula resmi giriş yaşından bir yıl önce)

4.3. 2030’a kadar bütün kadın ve erkeklerin erişilebilir ve kaliteli teknik eğitim, mesleki eğitim ve üniversiteyi kapsayan yüksek öğretime eşit biçimde erişimlerinin sağlanması
4.3.1. Cinsiyete göre son 12 ay içinde gençlerin ve yetişkinlerin örgün ve yaygın eğitim ve öğretime katılma oranı

4.4. 2030’a kadar istihdam, insana yakışır işlerde çalışma ve girişimciliğe yönelik teknik ve mesleki becerileri de kapsayan ilgili becerilere sahip gençlerin ve yetişkinlerin sayısının önemli ölçüde artırılması
4.4.1. Yetenek tipine göre bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) yeteneğine sahip genç ve yetişkinlerin oranı

4.5. 2030’a kadar eğitim alanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin ortadan kaldırılması ve engelliler, yerliler ve kırılgan durumdaki çocuklar dâhil, kırılgan insanların her düzeyde eğitim ve mesleki eğitime eşit biçimde erişimlerinin sağlanması
4.5.1. Bu listede ayrıştırılabilecek tüm eğitim göstergeleri için parite endeksleri (veri elverişliliğine bağlı olarak kadın/erkek, kır/kent, en alt/en üst servet %20’likleri ve engellilik durumu, yerli insanlar ve çatışmalardan etkilenenler gibi diğerleri)

4.6. 2030’a kadar bütün gençlerin ve hem kadın hem de erkek olmak üzere yetişkinlerin büyük bir bölümünün okuryazar olmasının ve matematiksel beceriler kazanmasının güvence altına alınması
4.6.1. Cinsiyete ayrımında, (a) okuryazarlık ve (b) aritmetik becerilerde işlevsel açıdan en az belirli bir düzeyde yeterliliğe sahip belirli bir yaş grubundaki nüfusun yüzdesi

4.7. 2030’a kadar sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir yaşam tarzları için eğitim, insan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, barış ve şiddete başvurmama kültürünün geliştirilmesi, dünya vatandaşlığı ve kültürel çeşitliliğin ve kültürün sürdürülebilir kalkınmaya katkısının takdiri yoluyla bütün öğrenciler tarafından sürdürülebilir kalkınmanın ilerletilmesi için gereken bilgi ve becerinin kazanımının sağlanması
4.7.1. (i) Küresel vatandaşlık eğitiminin ve (ii) cinsiyet eşitliği ve insan hakları da dahil olmak üzere sürdürülebilir kalkınma için eğitiminin; (a) milli eğitim politikalarının, (b) müfredatın, (c) öğretmen eğitiminin ve (d) öğrenci değerlendirmenin tüm düzeylerinde yaygın hale gelmesi

4.a. Çocuklara, engellilere, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı eğitim olanaklarının yaratılması ve geliştirilmesi ve herkes için güvenli, şiddete dayalı olmayan, kapsayıcı ve etkili öğrenme ortamlarının oluşturulması
4.a.1. (a) Elektrik; (b) pedagojik amaçlarla internet; (c) pedagojik amaçlarla bilgisayar; (d) engelli öğrencilere uyarlanmış altyapı ve malzemeler; (e) temel içme suyu; (f) tekil ve cinsiyete göre ayrılmış temel sağlık koruma imkanları; ve (g) temel el yıkama imkanları (her bir WASH göstergesi tanımları gereği) erişimi olan okulların oranı

4.b. 2020’ye kadar en az gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan küçük ada devletleri ve Afrika ülkeleri başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelere, gelişmiş ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki mesleki eğitim programlarını ve bilgi ve iletişim teknolojileri programlarını, teknik programları, mühendislik programlarını ve bilimsel programları kapsayan yüksek öğrenim programlarına kayıt olanağı sunan bursların sayısının küresel olarak önemli ölçüde artırılması
4.b.1. Sektör ve çalışma çeşidine göre burslar için resmi kalkınma yardımı transferleri hacmi

4.c. 2030’a kadar özellikle en az gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan küçük ada devletleri başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerdeki öğretmen eğitimi için uluslararası işbirliğinin sağlanması aracılığıyla nitelikli öğretmen tedarikinin önemli ölçüde artırılması
4.c.1. Belirli bir ülkede, (a) okul öncesi; (b) ilkokul; (c) ortaokul; ve (d) lise düzeylerinde geçerli seviyede öğretim için gerekli olan hizmet öncesi veya hizmet içi en az asgari düzeyde düzenlenen öğretmen eğitimi (örneğin pedagojik eğitim) almış öğretmenlerin oranı

Kaynaklar:

  1.  Ş. ÖTKEN, “NİTELİKLİ BİR EĞİTİM İÇİN ÖĞRENCİLERİN DERS İŞLEYİŞ ANLAMINDA ÖĞRETMENLERİNDEN BEKLENTİLERİ,” JOURNAL OF SOCIAL, HUMANITIES AND ADMINISTRATIVE SCIENCES, vol. 6, no. 28, pp. 1054–1063, Jan. 2020, doi: 10.31589/joshas.350.
  2.  İ. Abazoğlu, O. Yıldırım, and Y. Yıldızhan, “Geçmişten Günümüzden Türk Eğitim Sisteminde Öğretmen Yetiştirme,” uluslarası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, vol. 4, no. 6, pp. 2148–2314, 2016.
  3.  J. Aspfors and G. Fransson, “Research on mentor education for mentors of newly qualified teachers: A qualitative meta-synthesis,” Teaching and Teacher Education, vol. 48, pp. 75–86, May 2015, doi: 10.1016/j.tate.2015.02.004.
  4.  M. O. Göle, “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Nitelikli Bir Okul Öncesi Eğitim Programında Bulunması Gereken Özelliklere İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi,” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol. 11, no. 3, 2015, doi: 10.17860/efd.25056.
  5.   http://uis.unesco.org/

Denetleyen:Meryem Melisa KAR

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir