Diriliş bitkisi veya diriliş yosunu olarak bilinen Elaginella lepidophylla, kurak ortamların zorlu koşullarına dayanmak için benzersiz hayatta kalma mekanizmaları geliştirmiş, dikkate değer bir çöl sukkulentidir. Lycopodiaceae familyasının bir üyesi olan Elaginella lepidophylla, ağırlıklı olarak Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri’nin çöl bölgelerinde bulunur. Sınırlı su mevcudiyeti ve aşırı sıcaklık değişimleri ile karakterize edilen kurak iklimlerde hayatta kalmasına izin veren farklı özelliklere sahiptir1,5.
Elaginella lepidophylla, yoğun bir şekilde paketlenmiş, pul benzeri yapraklara sahip kompakt bir büyüme formu sergilemektedir. Bu yapraklar kurumaya bağlı kıvrılma ve büzülmelere maruz kalarak bitkinin yüzey alanını azaltır, böylece su kaybını en aza indirir. Bu yapısal değişiklik, kuru dönemlerde nemin tutulmasına yardımcı olur ve bitkiyi kurumadan korur1,5.
Kurumaya tolerans, Elaginella lepidophylla‘nın belirgin bir fizyolojik adaptasyonudur. Bitki, hücresel yapılarını dehidrasyon sırasında hasardan korumak için mekanizmalar geliştirmiştir. Bu mekanizmalar, koruyucu şekerlerin, proteinlerin ve antioksidanların sentezini aynı zamanda birikimini içerir. Ek olarak, Elaginella lepidophylla rehidrasyon üzerine hücresel hasarı etkili bir şekilde onarabilmektedir. Su mevcut olduğunda, Elaginella lepidophylla, hızlı ve dikkate değer bir canlanma sürecinden geçmektedir. Suyu hızla emerek bitkinin dokuları boyunca yeniden dağıtabilir. Bu canlanma tepkisi, daha önce kurutulmuş yaprakların açılmasını, canlı yeşil renklerinin yeniden kazanılmasını ve metabolik aktivitenin sürdürülmesini içerir2,3.

Elaginella lepidophylla, toprak stabilizasyonuna katkıda bulunarak ve diğer organizmalar için mikro yaşam alanları yaratarak çöl ekosistemlerinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Aşırı kurak koşullarda hayatta kalma yeteneği, zorlu ortamlarda değerli bir adaptasyon ve dayanıklılık örneği sağlar. Bitkinin diğer türlerle etkileşimleri, çöl ekosistemlerindeki besin döngüsü ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkisi daha fazla araştırmayı hak etmektedir3.
Elaginella lepidophylla’nın benzersiz adaptasyonlarını anlamak, çöl bölgelerindeki koruma çabaları için çok önemlidir. İklim değişikliği ve çöl habitatlarının bozulması ile bu eşsiz çöl bitkilerinin ve habitatların korunması aynı zamanda eski haline getirilmesi büyük önem taşımaktadır. Elaginella lepidophylla ve onunla ilişkili ekosistemleri koruma çabaları, çöl biyoçeşitliliğinin korunmasına katkıda bulunabilir4.
Elaginella lepidophylla hakkında daha fazla araştırma, kuruma toleransı ve canlanma mekanizmalarının genetik temelini çözmeye odaklanmalıdır. İlgili spesifik genlerin, proteinlerin ve metabolik yolların araştırılması, bu bitkinin olağanüstü dayanıklılığını nasıl elde ettiğine dair daha derin bir anlayış sağlayacaktır. Ek olarak, Elaginella lepidophylla‘nın tarım ve biyoteknolojideki adaptasyonlarının potansiyel uygulamalarının araştırılması, kuraklığa dayanıklılık ve su tasarrufu konularında yeniliklere yol açabilmektedir3.
Sonuç olarak diriliş bitkisi Elaginella lepidophylla, aşırı çöl ortamlarında hayatta kalmasına ve canlanmasına izin veren olağanüstü adaptasyonlar sergilemektedir. Morfolojik, fizyolojik ve ekolojik stratejileri, bitki direncinin mekanizmaları hakkında değerli bilgiler sunar. Koruma ve sürdürülebilir uygulamalar için çıkarımlara sahiptir. Elaginella lepidophylla‘nın benzersiz özelliklerini anlamak, bitki adaptasyonunda gelecekteki araştırmalara rehberlik edebilir ve yenilikçi yaklaşımlara ilham verebilir2,4,5.
Kaynaklar:
- Pampurova, S. & Van Dijck, P. (2014). The desiccation tolerant secrets of Selaginella lepidophylla: What we have learned so far? Plant Physiology and Biochemistry. 80(-):285-290
- United States Department of Agriculture. “Selaginella lepidophylla (Hook. & Grev.) Spring”
- Rafsanjani, A. ve ark. (2015). Hydro-Responsive Curling of the Resurrection Plant Selaginella lepidophylla. Scientific Reports.
- Iturriaga, G., Cushman, M.A.F. & Cushman, J.C. (2006). An EST catalogue from the resurrection plant Selaginella lepidophylla reveals abiotic stress-adaptive genes. Plant Science. 170(6): 1173-1184
- Ekog. (2022, July 8). Retrieved May 15, 2023, from https://ekog.org/2022/07/08/yeniden-dirilis-bitkisi-selaginella-lepidophyllanin-kuruma-toleransi-mekanizmasi/
Görsel Kaynak: Ekog. (2022, July 8). Retrieved May 15, 2023, from https://ekog.org/2022/07/08/yeniden-dirilis-bitkisi-selaginella-lepidophyllanin-kuruma-toleransi-mekanizmasi/
Denetleyen: Arda Erkan KALKAN