Plasenta sayesinde üretilen bir hormon olan “beta hCG” (halk arasında bilinen adıyla hamilelik hormonu) seviyesinin yüksek olması o bireyin hamile olduğu anlamına gelir. Yapılan hamilelik testlerinin pozitif çıkması ile de bu durum kesinleştirilir. Ancak bu iki koşulun sağlanması her zaman normal seyredecek bir hamilelik durumu olduğunu göstermez. Doktor tarafından yapılan transvajinal ultrasonda gebelik durumu görülmediğinde bu durumu tanımlamak için “yeri bilinmeyen gebelik” terimi kullanılır. Yeri bilinmeyen gebeliğin farklı olası sınıfları vardır1. Bu sınıflar Amerikan kaynaklı literatür ve İngiliz-Avrupa literatüründe farklılıklar göstermekle beraber ana başlıklar olarak şu şekilde sıralanabilir2:
- Ektopik (Dış) Gebelik: Döllenmiş yumurtanın rahmin iç boşluğu dışında bir yere tutunması ve büyümesini açıklayan terim ektopik gebelik olarak adlandırılır.
- Rahim İçi Gebelik: Embriyonun yaşamsal bulgularına bakılmaksızın yolk kesesinde embriyo tanımlandığı durumlar rahim içi gebelik kategorisine girer.
- Düşük veya Yeri Bilinmeyen Başarısız Gebelik: Kişinin hCG hormonuna herhangi bir takviye yapılmadığı durumlarda gebeliğin yerinin hiçbir şekilde doğrulanamaması yeri bilinmeyen başarısız gebelik olarak adlandırılır. Düşük veya kürtaj ile sonuçlanır.
Bu yazıda yeri bilinmeyen gebelik kavramının dış gebelik alt başlığı incelenmiştir.
Tanım
Giriş bölümünde de bahsedildiği gibi dış gebelik (bilimsel adıyla ektopik gebelik), gebe bireylerin yaklaşık %1 veya %2’sinde karşılaşılan bir durumdur. Bu durumun genel teşhisi için hCG hormonunun ölçülmesi ve transvajinal ultrasonun yapılmış olması gerekmektedir. Ektopik gebeliğin temel sebebi döllenmenin normal uterus boşluğu dışında oluşmasıdır ve genellikle hamileliğin noktalanması ile sonuçlanır3.
Dış gebeliği tubal ve tubal olmayan dış gebelik olarak iki alt başlıkta inceleyebiliriz.
Tubal Dış Gebelik
Tubal gebelik, dış gebeliğin en yaygın görülen türü olmakla beraber döllenmiş yumurtanın uterusa geçişi sırasında fallop tüplerinde oluşan iltihap nedeniyle hasar görmesi sonucu, fallop tüpünde sıkışması durumudur4.
Tubal gebelik oluşumunu destekleyen faktörler5:
- Sigara kullanımı
- Düşük veya kürtaj geçmişinin olması
- Gebelik yaşının 35 ve üstü olması
- Bireyin öncesinde dış gebelik hikayesinin olması
- Bireyin anormal derecede uzun fallop tüpüne sahip olması
Tubal Gebelik Tedavisi
Tedavi seçeneklerini bir şekille anlatmak gerekirse, Şekil 3’te görüldüğü gibi tubal gebelik için çeşitli karar mekanizmaları ve bu karar sonuçlarına göre izlenebilecek farklı yollar mevcuttur.
Tubal Olmayan Dış Gebelik
Ektopik gebeliklerin yaklaşık %5’lik kısmını oluşturan tubal olmayan dış gebelik, adından da anlaşılacağı üzere fallop tüpünde meydana gelmez. Tubal olmayan dış gebelik durumlarında gebelik serviks, yumurtalık, karın boşluğu, sezaryen bölgesi gibi vücudun daha farklı bölgelerinde görülür. Kesin sebebi tubal gebelik kadar açık olmamakla birlikte tubal olmayan gebelik yardımcı üreme tekniklerinden kaynaklı gelişim gösterebilir. Tubal olmayan dış gebelik için kullanılacak tedavi doğrudan cerrahi müdahalede bulunmaktır. Çeşitli cerrahi müdahale teknikleri olmakla birlikte ana amaç gebeliğin sonlandırılmasıdır6.
Sonuç olarak hamile kalmayı düşünen ve hamile olan bir bireyin erken dönemlerde bir doktora başvurması, gerekli testlerin yapılması ve anne-bebek sağlığını tehdit edici bir unsurun olmadığından emin olunması gerekmektedir.
Kaynaklar:
- Pereira, P. P., Cabar, F. R., Gomez, Ú. T. & Francisco, R. P. V. Pregnancy of unknown location. Clinics 74, e1111 (2019).
- Barnhart, K. et al. Pregnancy of unknown location: a consensus statement of nomenclature, definitions, and outcome. Fertil Steril 95, 857–866 (2011).
- Layden, E. & Madhra, M. Ectopic pregnancy. Obstet Gynaecol Reprod Med 30, 205–212 (2020).
- Shaw, J. L. V., Dey, S. K., Critchley, H. O. D. & Horne, A. W. Current knowledge of the aetiology of human tubal ectopic pregnancy. Human Reproduction Update vol. 16 Preprint at https://doi.org/10.1093/humupd/dmp057 (2010).
- Horne, A. W. et al. The association between smoking and ectopic pregnancy: Why nicotine is BAD for your fallopian tube. PLoS One 9, (2014).
Görsel Kaynaklar:
- Hendriks, E., Rosenberg, R. & Prine, L. Ectopic Pregnancy: Diagnosis and Management. American family physician 101 Preprint at (2020). https://www.intechopen.com/chapters/69913
- Shaw, J. L. V., Dey, S. K., Critchley, H. O. D. & Horne, A. W. Current knowledge of the aetiology of human tubal ectopic pregnancy. Human Reproduction Update 16 Preprint at https://doi.org/10.1093/humupd/dmp057 (2010). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20071358/
- Layden, E. & Madhra, M. Ectopic pregnancy. Obstet Gynaecol Reprod Med 30, 205–212 (2020). https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S1751721420300658?token=215D5E5F57677305E613932DC674DA1162CC946DB7DB991971898FCEFBE753CF4FED07CB2579005F1AA04DA253FB5E9E&originRegion=eu-west-1&originCreation=20230227134956
Denetleyen: Ahmet Alperen CANBOLAT
