Tremor olarak adlandırılan el titremesi; ritmik, tekrarlayıcı, istemsiz gerçekleşen bir eklem hareketidir. Bu nedenle sadece ellerde değil; kollarda, bacaklarda, başta ve ayrıca ses tellerinde bile görülebilen bir olaydır [1]. El titremeleri her zaman ciddi bir rahatsızlıktan dolayı olmayabilir. Bu olay genellikle ani duygu değişimlerinden ya da yaşanılan stres, yorgunluk gibi etkenlerle birlikte yoğun çay ve kahve tüketimiyle de kişide görülebilir. Bu sebeplerden kaynaklı titremeler dinlenme sonrası ortadan kalkar ve kişi normal hayatına geri dönebilir. Bu titreme türü fizyolojik tremor olarak adlandırılır. Titremeler her zaman bu kadar masum olmayıp bazen ciddi bir hastalığın semptomu da olabilir.
Titremenin altında yatan birçok farklı etken olabilir. Esansiyel tremor, Parkinson tremor, serebellar (beyincikle alakalı) tremor, pozisyonel tremor, psikojenik tremor ve fizyolojik tremor adları altında titreme nedenleri incelenebilir [2].
Fizyolojik Tremor
Sağlıklı kişilerde belirli koşullar altında ortaya çıkabilen el titremelerine fizyolojik titreme denir. Kan şekerinin düşmesi, çeşitli ilaçların kullanımı, alkol kullanımı ve tiroit bezinin fazla çalışması gibi durumlarda kişilerde el titremesi görülebilir. Buradaki asıl nokta, titremenin ana nedenini ortadan kaldırılmasıyla titremenin de geçmesidir.
Esansiyel Tremor
Ellerin ileri doğru uzatılmasıyla hissedilen bu tremor en çok görülen titreme çeşididir. Genellikle belirli bir sağlık sorunuyla ilişkilendirilemez, fakat genetik olarak aile yakınlarında benzer titremelere rastlanabilir. Vücut duruşunun değişmesine neden olan hareketler, elin kaldırılması vb. titremeleri tetikleyebilir, fakat istirahatte de görülebilen bu tip el titremeleri hareketle daha da şiddetli hale gelebilir [3].
Parkinson Tremor
Parkinson hastalığı, istirahat tremoru ile karakterize, yavaş ilerleyen bir hastalıktır. Parkinson hastalığı olan hastalarda uyku bozuklukları, kabızlık ve postüral dengesizlik sık görülür [4,5].
Serebellar Tremor
Özellikle istemli hareketin son aşamasında, yani hedefe yaklaşırken görülür. Örneğin, parmakla burna gidilerek yapılan testler veya dolu bir bardağı tutarken bir yandan diğer yana kaba bir titreşim olarak kendini gösterir. Dinlenirken kaybolur. Bazen baş ve vücutta ileri geri sallanma şeklinde de görülmektedir [6].
Ortostatik Tremor
Özellikle ayakta dururken ortaya çıkan, vücutta ve bacaklarda titremelere neden olan bir titreme türüdür [7].
Psikojenik Tremor
Psikojenik rahatsızlıklardan kaynaklanan el titremesi olan hastalarda psikojenik tremor görülebilir. Bu durumda hastalar ani bir titreme yaşarlar, titremeden etkilenen uzuv sürekli ve anormal bir şekilde değişir ve hastanın dikkati dağıldığında kaybolur. Bunun arkasında genellikle konversiyon bozukluğu gibi psikolojik bir bozukluk vardır.
İstirahat durumunda ortaya çıkan titremeler Parkinson hastalığı ve bazı hareket bozuklukların ilk belirtisi olabilir. Semptomlarını el titremeleriyle gösterebilen nörolojik hastalıklardan Multiple Skleroz(MS), inme, travmatik beyin hasarı ve bazı omurilik hastalıkları gibi rahatsızlıklardır. Birçok nedeni olduğu için kişide görülme sıklıkları da değişiklik gösterebilir. Titremelerin görülme sıklığını saptamak zordur. Bunun nedeni metabolik, stres ve kafein kullanım yoğunluğu gibi faktörler olabilir.
El titremesi bazen sinir sistemiyle ilgili problemlerden ortaya çıktığından, çeşitli nörolojik bulgular tremor şikayetine eşlik edebilir. Genellikle el titremesinin yanında görülebilen diğer bulgular:
- Denge kaybı
- Hareket bozuklukları
- Halsizlik ve yorgunluk
- Kas güçsüzlüğü
- Kas spazmları vb. [7]
El Titremelerini Nasıl Tedavi Edebiliriz?
Tüm tremor çeşitlerinin kendine özgü tedavi yöntemi bulunmaktadır. Titreme stresten kaynaklanıyorsa psikolojik destek ve stres yöntemi ile tedaviye başlanabilir. Esansiyel tremor tedavisinde farklı ilaç sınıfları kullanılabilir. Fizyoterapi yöntemleri, el titremelerini tedavi etmenin başka bir yoludur. Bu anlamda farklı egzersizler, masaj uygulamaları, ağırlıklar ve ekipmanlarla yapılan antrenmanların amacı; kol ve el kaslarını geliştirerek hareketlerin koordinasyonunu arttırmaktır.
Parkinson hastalığı gibi beynin hareket merkezlerinin bozukluklarına bağlı titremelerde beyin stimülasyon cihazlarının kullanımı devreye girebilmektedir. Hastalık beynin operasyonla ilgili bölgelerine yerleştirilen elektrik üreten sensörler, hareket sırasında yapay sinir uyarıları üretebilir, bu da yumuşak hareket sağlar ve titremeleri azaltır.
Doğru tedavi için öncelikle titremenin asıl nedenini bilmek gerekmektedir. Bunun için doktor muayenesi şarttır. Doktor gerekli görürse ek görüntüleme ve laboratuvar testleri kullanılabilir. Alınan tüm bilgiler ışığında altta yatan sağlık sorunu belirlenir ve buna göre tedavi planı hazırlanır [7].
Kaynaklar:
- A. Puschmann and Z. K. Wszolek, “Diagnosis and treatment of common forms of tremor,” Semin Neurol, vol. 31, no. 1, 2011, doi: 10.1055/s-0031-1271312.
- Elble R,2017, tremor, Editör babak tousi and Jeffrey cumming. Neuro-geriatrics. Springer ınternational publishing AG 2017. 407
- R. J. Elble, “Mechanisms of deep brain stimulation for essential tremor,” Brain, vol. 137, no. 1. 2014. doi: 10.1093/brain/awt347.
- K. P. Bhatia et al., “Consensus Statement on the classification of tremors. from the task force on tremor of the International Parkinson and Movement Disorder Society,” Movement Disorders, vol. 33, no. 1, 2018, doi: 10.1002/mds.27121.
- Keleş NN,Balkuv E, Basaran R, Hanağası HA. Esansiyel Tremor ve Parkinson Tremorunun Karşılaştırılması. Medikal Research Reports 2021;4(2):11-22
- R. Bhidayasiri, “Differential diagnosis of common tremor syndromes,” Postgraduate Medical Journal, vol. 81, no. 962. 2005. doi: 10.1136/pgmj.2005.032979.
- Medicana Sağlık Grubu.’El Titremesi’. Erişim:12.22. Medicana.com.tr
Denetleyen: Elif BÖCÜ