Kelebek Hastalığı (Sistemik Lupus Eritematozus)

Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin vücudun normal dokularına saldırdığı bir durumdur. Bağışıklık sistemi normalde vücudu zararlı bakteri, virüs, mikrop gibi şeylere karşı korumayı sağlar. Otoimmün hastalıklarda ise bağışıklık sistemi vücudun eklemler, cilt gibi çeşitli doku ve organlarını yabancı olarak algılar1. Otoimmün hastalıklar vücudun birçok doku veya organına zarar verebilir.

Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), otoimmün bir hastalıktır. Yabancı mikroorganizmalar yerine kendi doku ve hücrelerini hedef alır. Bunun sonucunda ise vücutta birtakım sorunlar oluşmaya başlar. Hastalığa adını veren, ağzın üst kısmından başlayan ve burnun her iki yanında olacak şekilde meydana gelen kelebek şeklinde kızarıklık, bu hastalığın varlığına dair önemli bir bulgudur2. Bu bulgu her hastada görülmeyebilir. SLE hastalığının en önemli detayı ise bulaşıcı olmamasıdır.  Bazen SLE hastalarında deri yapışıklığı ile parmakları kapanabilmektedir. Fakat cerrahi müdahale ile ellerini tekrar kullanmaya başlayabilirler.

Görsel 1: Sistemik lupus hastalığı belirtileri.

Kelebek hastalığının nedeni hala araştırılmaktadır. Fakat hastalığın oluşumunda genetiğin, çevresel faktörlerin ve hormonların rolü vardır. Örneğin kadın hormonu olan östrojen hastalığın oluşumunu arttırmaktadır3. En çok kadınlarda görülen bu hastalık herkeste aynı şekilde görülmemektedir. Bazı hastalarda bulgular aniden gösteriş sağlayıp hızlıca ilerlerken bazılarında da yavaş yavaş oluşabilmektedir. Kelebek hastası bir kadının hastalığı kontrol altındaysa gebe kalabilir, sağlıklı bebek dünyaya getirebilir6. Ayrıca ultraviole, hastalığı tetiklemektedir. Bu nedenle kelebek hastalarının ortak olarak güneşe hassasiyetleri vardır. Düzenli olarak onlara uygun güneş kremleri kullanmaları ve olabildiğince güneş ışınlarına maruz kalmamaları gerekmektedir. Kelebek hastalığının belirtisini taşıyanlar Romatoloji bölümünden randevu almaları gerekir. Romatoloji, kas iskelet hastalıklarıyla ilgilenen bölüme verilen isimdir. Çünkü bu hastalığın belli başlı sorunlarından biri de eklem şişmesi, iltihaplanması ve ağrılardır5. Bu hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Sadece erken teşhis ile hastalık durdurulabilir, yavaşlatılabilir. Kelebek hastalığı tanısı klinik belirtilerle beraber kan testleri yardımıyla konulabilir. Hastalara ilk olarak detaylı tıbbi sorgulama ve fizik muayene yapılır. Daha sonra ise hastalık ile ilgili semptomları bulunan kişilerde tam kan sayımı, eritrosit sedimentasyon hızı, tam idrar tahlili yanında anti-nükleer antikor başta olmak üzere çeşitli serolojik testler yapılır. Bazı hastalardan göğüs röntgeni ve ayrıntılı kalp değerlendirilmesi açısından ekokardiyogram istenebilir. Bu sayede kalp ve kalbin çevresinde, akciğerlerde sıvı birikip birikmediği kontrol edilir. Vücutta bulunan döküntülerden biyopsi örneği de alınabilir. Bu hastalık sebebiyle böbrekler olumsuz etkilenebilir. Özellikle tam idrar tahlilinde protein saptanan ya da idrar sedimentinde aktif hücre saptanan bazı hastalarda böbreklerde sorun olup olmadığını daha net ortaya koyabilmek için böbrek biyopsisi de yapılabilmektedir⁴.

Kelebek hastalığının belirtileri 

  • Yorgunluk
  • Halsizlik
  • Burun ve yanaklarda kelebek şeklinde döküntü
  • Güneşe karşı aşırı hassasiyet
  • Damar iltihabı
  • Saç dökülmesi
  • Sindirim problemleri
  • Lenf nodları, dalak, karaciğerde büyüme
  • Kilo kaybı
  • İştahsızlık
  • Parmak uçlarında beyazlaşma, morarma
  • Kas, eklem ağrıları ve şişliği
Görsel 2: Hastalığın belirtileri.

Kelebek hastaları nelere dikkat etmelidir? 

  • Güneşten korunmak en önemli durumdur. Uygun kıyafet, güneş gözlüğü kullanmalılardır.
  • Kendilerini fazla yormamalı dinlenmeye özen göstermelilerdir.
  • Sağlıklı ve doğal beslenmelilerdir.
  • Stresten uzak durmaları gerekir.
  • Cilt üzerine kimyasal parfüm, deodorant sıkılmamalıdır.
  • Yumuşak diş fırçası kullanmalılardır.

Kök Hücre ile Kelebek Hastalığı (SLE) Tedavisi

Kelebek hastalığının kesin bir tedavisi henüz bulunmamaktadır. Fakat kök hücre ile kelebek hastalığı tedavisi bilim adamlarının üstünde çalışmaya devam ettiği bir yöntemdir. Kök hücrelerin zarar görmüş organlara dokunduğunda bu hücrelere dönüşme özelliği vardır ve bu özellik, kelebek hastalığının tedavisi için önemli bir detaydır. Hastaya verilecek hücre sayısı; hastanın yaşına ve kilosuna göre değişkenlik gösterebilir. Tedavi mezenkimal kök hücre veya fetal kök hücre kullanılarak yapılır. Tedavinin bu seçenekleri hastanın durumuna göre değişmektedir. 45 gün ara ile 3 seans veya 3 gün art arda uygulama damar yoluyla gerçekleştirilir. Hastalık çok ilerlemişse birden fazla kök hücre tedavisi gerekebilmektedir7, 8, 9.

Kaynaklar:

  1. Üstün, İ. (2020), Otoimmün hastalık nedir?, Alınma tarihi: 12/08/2022 https://www.medicalpark.com.tr/otoimmun-hastaliklar/hg-1962
  2. Grup Florence Nightingale Hastaneleri (2020), Sistemik Lupus Eritematozus belirtileri nelerdir?, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://www.florence.com.tr/sistemik-lupus-eritematozus-sle
  3. Medicalpark (2020), Kelebek hastalığı nedenleri, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://www.medicalpark.com.tr/kelebek-hastaligi-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri-nelerdir/hg-1860#:~:text=Kelebek%20hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20(Lupus)%20ya%20da,otoimm%C3%BCn%20olarak%20tabir%20edilen%20hastal%C4%B1klardand%C4%B1r.
  4. Memorial Tıbbi Yayın Kurulu (2022), Lupus hastalığı teşhisi nasıl konulur?, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/lupus-kelebek-hastaligi-hastaligi-nedir-belirtileri-nelerdir
  5. Çakmak T. (2021), Kelebek hastalığı tanısı, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://yucelenhastanesi.com/blog/341/lupus-hastaligi-kelebek-hastaligi-nedenleri
  6. Özbalkan Aşlar Z. (2022), Kelebek hastalığı belirtileri, tedavi yöntemleri, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://www.drzeynepaslar.com/kelebek-hastaligi-lupus-nedir/
  7. Jayne, D., & Tyndall, A. (2004). Autologous stem cell transplantation for systemic lupus erythematosus. Lupus, 13(5), 359-365.
  8. Traynor, A. E., Schroeder, J., Rosa, R. M., Cheng, D., Stefka, J., Mujais, S., … & Burt, R. K. (2000). Treatment of severe systemic lupus erythematosus with high-dose chemotherapy and haemopoietic stem-cell transplantation: a phase I study. The Lancet, 356(9231), 701-707.
  9. Sun, L., Wang, D., Liang, J., Zhang, H., Feng, X., Wang, H., … & Xu, W. (2010). Umbilical cord mesenchymal stem cell transplantation in severe and refractory systemic lupus erythematosus. Arthritis & Rheumatology, 62(8), 2467-2475. https://www.gencell.com.ua/tr/lupus-hastaligi
  10. Pınar Ö. (2007), BBC News, Alınma tarihi: 13/08/2022 https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-41929978

Görsel Kaynaklar:

  1. Sabah Gazetesi (2020), Kelebek hastalığı, alınma tarihi: 12/08/2022 https://www.sabah.com.tr/saglik/2020/07/24/kelebek-hastaligi-nedir-neden-olur-kelebek-hastaligi-ilaclari-var-mi
  2. Çolak Y. (2021), Kelebek kadar narin ve nadirler, alınma tarihi: 12/08/2022 https://www.birgun.net/haber/kelebek-kadar-narin-ve-nadirler-349080

Denetleyen: Eda ÇELİK

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir