Dişi üreme sisteminde önemli bir yeri olan “over” terimi, yumurtaların üretildiği, salındığı ve depolandığı yapılara verilen isimdir. Bir cismin bir eksen etrafında dönmesi durumuna ise “torsiyon” denilmektedir. Over torsiyonu da adından anlaşılacağı üzere, yumurtalığın adnekslerde (Yumurtalık ve fallop tüplerini kapsayan yapıları içermektedir.) bulunan destekleyici bağlar üzerinde dönmesiyle ortaya çıkan bir süreçtir. Adneksiyal torsiyon terimi, bir tüpün yanındaki komşu tüpün de kendi etrafında döndüğü tıbbi bir durumu ifade eder. Over ve adneksiyal torsiyon, her yaştan kadını etkileyen jinekolojik bir acil durum olup prevalansı %2,7-3 arasında değişmektedir. Yumurtalık, pelvisteki pek çok bağ tarafından desteklenmektedir. Utero-ovarian bağ, broad bağ (geniş bağ) ve infundibulopelvik bağ overin destek bağlarıdır. Bu bağların torsiyonu; venöz tıkanıklığa, ödeme, arterlerin sıkışmasına ve buna bağlı olarak da yumurtalıklara kan akışının engellenmesine neden olur. Kan akışının durması şiddetli ağrı ile beraber birçok semptoma yol açar. Tespit edilmemesi durumunda ise nekroz, yumurtalık kaybı ve kısırlık görülebilmektedir. Over torsiyonu, yetişkin bireylerin %50-80’inde fonksiyonel kist ya da neoplastik kist ile ilişkili olarak ortaya çıkabilir. Genellikle sağ overde meydana gelmesi, sağ infundibulopelvik bağların uzun olmasıyla ilişkilendirilir. Over torsiyonu, herhangi bir patolojik bulguya ihtiyaç duymadan da ortaya çıkabilir1,2,3,4.

Risk Faktörleri
Over torsiyonu için ana risk faktörü yumurtalık kistleridir. Özellikle 5 cm ve daha büyük kistler, yumurtalığı döndürerek torsiyon riskini artırır. Üreme çağında olmak, gebelik, daha önce over torsiyonu geçirmiş olmak ve ovulasyon indüksiyonu da risk faktörleri arasındadır. Gebelik durumunda, özellikle ilk üç aylık dönemde korpus luteum kistine bağlı olarak adneksiyal torsiyon riskinin arttığı gözlemlenmiştir1,2,3.
Klinik Tablosu
Over torsiyonu klinik tablosu hastalarda kişisel olarak değişkenlik gösterebilir ancak genellikle aşağıdaki semptomlar ortaya çıkar:
- Şiddetli karın ağrısı: Hasta genellikle şiddetli alt karın ağrısı veya pelvik ağrısı ile sürekli ya da aralıklı ağrılar hissetmektedir1,5.
- Bulantı ve kusma: Over torsiyonu, karın ağrısı ile birlikte mide bulantısı ve kusma gibi semptomlarla ortaya çıkabilir. Neonatal (yenidoğan dönemi) dönemde over torsiyonu çok nadir görülse de bulantı ve kusmaya bu dönemde daha çok rastlanılmaktadır1,2.
- Ateş: Yumurtalık nekrozu durumunda ateş görülebilmektedir1.
Teşhiste Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri
Over torsiyonundan şüphelenilen durumlarda, ilk başvurulması gereken görüntüleme yöntemi gri skala ultrasonografi (USG) olmalıdır. USG, hem transvajinal hem de pelvik yol kullanılarak yapılabilir. Yumurtalıkların büyüklüğü, torsiyon belirtileri ve olası kistler bu sayede görüntülenebilir. Over torsiyonu şüphesi durumunda başlangıçta USG kullanılsa da ihtiyaç durumunda bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) teknikleri de kullanılmaktadır. MR, ultrason bulgularının belirsiz olduğu durumlarda daha ayrıntılı sonuçlar elde etmek için tercih edilir. BT, radyasyon nedeni ile over torsiyonunda kullanılmamaktadır. Ancak akut karın veya pelvik ağrısı ile başvuran hastalarda apandisit, divertikülit (Bağırsaklardaki çıkıntının iltihaplanması durumudur.) ve diğer tanıları elemek için kullanılır1,2,3.
Tedavi
Over torsiyonu tedavisinin olmazsa olmazı ameliyattır ve bu aynı zamanda torsiyonun kesin tanısını koymak için tek yoldur. Laparoskopi ve laparotomi olmak üzere iki cerrahi yöntem vardır. Ameliyat sırasında, torsiyona uğramış olan overin dönmesi düzletilir ve kan akışı yeniden sağlanır. Bazı durumlarda, over kısmen ya da tamamen alınmaktadır. Detorsiyon (overin dönmesinin düzeltilmesi) sonrasında, hastaların %90’dan fazlasının yumurtalıklarının işlevsel olduğu belirlenmiştir. Nadir durumlarda, yumurtalık nekrotik hale gelmişse ve kurtarmak mümkün değilse salpingo-ooferektomi (yumurtalık ve tüpün alınması) tercih edilmektedir. Eğer kist iyi huylu ise sistektomi (kistin çıkartılması) gerçekleştirilmektedir1,2,3,4,5.
Over torsiyonunda erken teşhis ve tedavi çok önemlidir, çünkü temeli cerrahidir ve yaşama yeteneğine sahip over dokusu kurtarılabilir. Bu, olası kısırlık riskini önleme şansını artırır. USG, yumurtalık kistleri hakkında bilgi verir ve teşhiste önemli rol oynar. Sistektomi, ooferektomi veya detorsiyon cerrahi açıdan yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Her durum, hastanın özel durumuna ve bulgularına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Dolayısıyla tedavi süreci her hasta için bireysel olarak belirlenmelidir3,4.
Kaynaklar:
- Guile, S. L., & Mathai, J. K. (2020). Ovarian torsion. Retrieved May 16, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560675/
- BOYNUKALIN, F., Güven, S., GÜVEN, E., & Polat, M. (2016). Over torsiyonuna genel bakış. Kocatepe Tıp Dergisi, 17(1), 30-35. Retrieved May 16, 2023, from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/161705
- Huang, C., Hong, M. K., & Ding, D. C. (2017). A review of ovary torsion. Tzu-chi medical journal, 29(3), 143. Retrieved May 16, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5615993/
- AKSAKAL, G. E. (2014). Adneksiyel torsiyon olgularında klinik ve cerrahi yaklaşım. Retrieved May 19, 2023, from https://jag.journalagent.com/medeniyet/pdfs/MEDJ_29_4_214_218.pdf
- Dawood, M. T., Naik, M., Bharwani, N., Sudderuddin, S. A., Rockall, A. G., & Stewart, V. R. (2021). Adnexal torsion: review of radiologic appearances. Radiographics, 41(2), 609-624. Retrieved May 19, 2023, from https://pubs.rsna.org/doi/full/10.1148/rg.2021200118
Görsel Kaynaklar:
- Dawood, M. T., Naik, M., Bharwani, N., Sudderuddin, S. A., Rockall, A. G., & Stewart, V. R. (2021). Adnexal torsion: review of radiologic appearances. Radiographics, 41(2), 609-624. Retrieved May 19, 2023, from https://pubs.rsna.org/doi/full/10.1148/rg.2021200118
Denetleyen: Ayşenur DURU