Vitiligo Hastalığı

Vitiligo hastalığı nedir?

Vitiligo, pigment eksikliği yüzünden vücutta beyaz lekelerin meydana geldiği bir tür deri hastalığıdır. Epidermis tabakasında bulunan melanosit hücrelerinin oluşturduğu melanin pigmentleri cilde renk vermektedir. Vitiligo hastalığında ise farklı sebeplerden ötürü melanosit kaybına bağlı olarak pigment üretiminde aksaklık yaşanmaktadır. Eksik pigment üretimi ciltte beyaz lekeler olarak gözlemlenmektedir[1]. Ciltteki bu beyaz lekeler her ne kadar vücudun her yerinde görülme olasılığına sahip olsa da, en çok yüzde, boyunda, ellerin dorsal kısımlarında, meme uçlarında görülmektedir[2]. Bu beyaz lekeler vücutta yama şeklinde görülmektedir. İlk başlarda kaşıntı oluşabilmektedir.

Vitiligo hastalığı genel nüfusun %1’inde ortaya çıkmakla birlikte erkeklerde ve kadınlarda eşit olarak görülmektedir. Vitiligo hastalığına yakalanan bireylerin %50’sinde 20 yaşından önce görüldüğü belirlenmiştir fakat her yaşta da görülebilmektedir[3]. Vitiligo hastalığının en net belirtisi ciltteki renk düzensizlikleridir. Beyaz ya da beyaza yakın renkler olarak görülmektedir. İlk olarak vücudun en çok güneşe maruz kalan kısımlarında oluşabilmektedir.

Otoimmün bir hastalık olan yani bağışıklılık sisteminden kaynaklanan vitiligo herhangi bir fizyolojik soruna sebep olmamaktadır fakat hastanın psikolojik sağlığını etkilemektedir[4]. Bu da stres, kaygı bozukluğu, depresyon gibi durumları beraberinde getirmektedir.

Vitiligo hastalığı, dermatoloji uzmanlarının vücutta oluşan renk açıklarını değerlendirmesiyle teşhis edilmektedir. Bu teşhisin kesinleştirilmesi için bazı yöntemler uygulanmaktadır. Bunlar: Wood ışığı muayenesi, deri biyopsisidir. Eğer gerekli görülürse kan testleri de yapılabilmektedir. Wood ışığı ultraviyole bir ışıktır. Bu ışık çıplak gözle görülmeyen maddeleri görünür hale getirmektedir[5].

Vitiligo hastalığına sahip bireyler sağlıklı bireylere göre güneş ışığına karşı daha hassastırlar. Buna bağlı olarak hasta bireylerin en az 30 faktör güneş koruyucularını sürekli kullanmaları gerekmektedir. Ayrıca güneş koruyucular bronzlaşmayı önlediği için normal deri ile depigmente deri arasındaki renk farkının artmasını da engellemektedir[6].

Vitiligo tedavi yöntemleri şunlardır:

İlaç tedavisi: Kortizon içeren kremler vitiligo hastalığının tedavisi için kullanılmaktadır. Özellikle hastalığın ilk zamanlarında doktor kontrolünde başlanması hızlı sonuç görülmesinde etkilidir. Tek başına ya da başka tedavi yöntemleriyle birlikte uygulanabilmektedir. Doktor kontrolü olmadan yanlış bir biçimde ve uzun süreli kullanımlarda deride incelme, tüylenme, damarlanma, sivilcelenme gibi birçok yan etki ortaya çıkabilmektedir. Atrofi denilen deri bozulması meydana gelebilmektedir.

Işık tedavisi:  Ultraviole ışığın farklı dalga boylarından yararlanılarak uygulanan tedavi biçimidir. Tedavi süresi uzun olmakla birlikte en sık PUVA, lokal PUVA ve dar band UVB uygulanmaktadır. Bu ultraviole ışınları kontrollü uygulanarak deride pigment oluşumunun uyarılması sağlanmaktadır. Deride belli bir ilerleme sağlandıktan sonra tedaviye son verilmektedir.

Greftleme: Deri nakli, deri yaması olarak da bilinmektedir. Herhangi bir hasar meydana gelmemiş deriden, pigment eksikliği olan kısma nakil gerçekleştirilmektedir.

Depigmentasyon tedavisi: Vitiligo hastalığı aşırı ilerlemiş, tedavilere cevap vermeyen kişilerde bu yöntem tercih edilmektedir. Pigment eksikliği olan deri alanı normal deri alanını geçtiği takdirde monobenzileter kimyasalı uygulanarak tüm vücudun renginin açılması amaçlanmaktadır. Depigmentasyon tedavisi uygulatan kişilerin cildi daha da hassaslaşmaktadır. Bu tedavi yöntemi uygulanan kişiler diğerlerine göre daha az güneşe çıkmalı, ciltlerini güneşin zararlı UV ışınlarından korumalı, güneş kremi gibi koruyucu kremleri uygulamayı ihmal etmemeleri gerekmektedir. Bu yöntem hastalarda psikolojik iyileşmeye yol açsa da erken deri yaşlanması, yanık oluşumu, kaşıntı ve cilt kanseri gibi tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır[6,7,8,9].

Kaynaklar:

1. Günaştı S., Denli Y., Yücel A., Acar A., Uzun S., Özbilen A., Tuncer İ. (2009), Vitiligo Histopatolojisi, Turkiye Klinikleri J Dermatol-Special Topics. 2009;2(1):18-22 https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-vitiligo-histopatolojisi-54228.html Alınma tarihi: 13/07/2023
2. Canan Demirbağ, B. & Güngörmüş, Z. (2012). Vitiligo . Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi , 11 (1) , 41-50 sayfa:1 . DOI: 10.1501/Ashd_0000000075
3. Yavuz, İ. H. & Yavuz, G. Ö. (2013). The Pathogenesis of Vitiligo . Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi , 5 (3) , 114-125 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gutfd/issue/34276/378799 Alınma tarihi: 13/07/2023
4. OR KOCA, A., KOCA, H. S., DURAN, A., & ÖZLÜGEDİK, S. (2023). Ötiroid Hashimoto Tiroiditinde Otoantikorlar ile İşitmenin İlişkisi. Journal of Ear, Nose & Throat & Head & Neck Surgery, 31(1) sayfa:40
5. AKTÜRK A. (2018), Wood Lambası, Cilt:3, Sayı:1 Sayfa:27-29 e-ISSN 2587-1692
6. DEMİREL B. G., BORLU M. (2009), Treatment of Vitiligo and Treatment Approaches, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dalı doi:10.5152/tdd.2010.01 sayfa:37
7. Whitton ME, Pinart M, Batchelor J, Leonardi-Bee J, González U, Jiyad Z, Eleftheriadou V, Ezzedine K. Interventions for vitiligo. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Feb 24;(2):CD003263. doi: 10.1002/14651858.CD003263.pub5. PMID: 25710794.
8. Bergqvist C, Ezzedine K. Vitiligo: A Review. Dermatology. 2020;236(6):571-592. doi: 10.1159/000506103. Epub 2020 Mar 10. PMID: 32155629.
9. Zubair, R., & Hamzavi, I. H. (2020). Phototherapy for vitiligo. Dermatologic clinics, 38(1), 55-62.

Görsel Kaynaklar:

1. Vitiligo nedir? Vitiligo belirtileri ve tedavisi https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/vitiligo-nedir Alınma tarihi: 13/07/2023
2. BUZOĞLU H. (2020), Vitiligo Hastalığında Wood Light Işık Muayenesinin Önemi https://www.hakanbuzoglu.com/yuz-cilt-bakimi/20-home/1671-vitiligo-hastaliginda-wood-light-isik-muayenesinin-onemi Alınma tarihi: 13/07/2023

Denetleyen: Nadir KERESTECİ