Danon Hastalığı Nedir?

Danon hastalığı; kalp kasında ve iskelet kaslarında anormallikler meydana getiren, retina bozuklukları ve zihinsel engelliliğe sebep olan multisistemik bir klinik bozukluktur. X kromozomunda baskın olarak kalıtılan bir hastalıktır. X kromozomu üzerinde taşındığı için erkek bireylerde hastalığın görülme oranı daha fazladır ve erkek bireyler hastalığı daha şiddetli geçirirler. Erkekler, genellikle çocukluk döneminde başlayan, zamanla ilerleyen ve büyük bir çoğunluğu kalp nakli gerektiren konsantrik hipertrofik kardiyomiyopati (HCM) rahatsızlığıyla hekimlere başvurur. Çok nadir de olsa hipertrofik kardiyomiyopati, dilate kardiyomiyopatiye benzeyecek şekilde gelişim gösterebilir. Ayrıca hastalığa yakalanan erkeklerin çoğunda kardiyak iletim anormallikleri de vardır1,2.

Görsel 1: Normal, dilate kardiyomiyopati ve hipertrofik kardiyomiyopatiye sahip kalplerdeki kanın akış şekli.

İskelet kaslarındaki zayıflıklar, motor nöronları etkileyeceği için fiziki aktivitelere tepkilerde de değişimler gözlenir. Hafif seviyede öğrenme güçlüğü ve zihinsel engellik yaygındır. Hastalığa yakalanan erkeklerde sonradan gelişen görme bozukluğuyla beraber retinopati de gelişebilir. Hastalığa yakalanan kadınlara bakıldığında belirtiler daha geniş ve daha değişkendir. Kadınlarda, erkeklere oranla daha az kalp nakli gerektiren vakalara rastlanmıştır. Kardiyatik iletimde anormallikler, iskelet kaslarındaki zayıflıklar, hafif düzeyde bilişsel bozukluklar ve pigmenter retinopati kadın vakalarında değişkenlik göstermiştir1,2.      

Nedenler

Bu hastalığa iskelet ve kalp kası liflerinde glikojen granül birikintileri bulunduran otofajik vakuollerin oluşumuna yol açan lizozomal ilişkili membran protein-2 (LAMP2) genindeki genetik mutasyonlar sebep olur. Şimdiye kadar LAMP2’de altmış sekizden fazla farklı mutasyona rastlanmıştır. Ancak çoğu mutasyon LAMP2 geninin ekspresyonunun yokluğuyla sonuçlanır1,3,4.

Görsel 2: Bir Danon hastasından iskelet kası (A sütunu) ve endomiyokardiyal (B-sütunu) biyopsiden elde edilen histolojik imajlar. Elektron mikroskobunda glikojen ve otofajik materyal içeren intrasitoplazmik vakuoller (okla işaretli) gösterilmiştir.
Tablo: Danon hastalığında tanımlanmış çeşitli LAMP2 mutasyon şekillerine örnekler.

Teşhis 

Danon hastalığının teşhisi, detaylı bir tıbbi geçmiş alınmasını gerektirir ve fiziki muayene yapılması temeline dayanır. Ayrıca kalıtsal bir hastalık olduğu için ailedeki bireylerin de tıbbi geçmişlerinin detaylıca sorgulanması çok önemlidir. Kalp kası ve iskelet kası biyopsileri tanı konulurken bir hayli yardımcı olmaktadır. Ancak Danon hastalığının tam tanısı için moleküler testler olarak tanımlanan LAMP2 geni üzerinde genetik testler ile analizler yapılması günümüzde birincil doğru tanı yöntemidir. Teşhis koyma açısından en kesin sonucu veren yöntem bu olmuştur1,2,5.

Tedavi

Kadınlarda, hastalığın başlangıç yaşı genellikle geç ve ilerlemesi yavaştır. Erkeklerde ise durum tersine döner, hastalık daha erken başlar ve daha hızlı ilerler. Tedavi yöntemleri her iki cinsiyet için de benzerlik gösterir. Ancak standart bir tedavi prosedürü bulunmamaktadır. Her hasta, bireysel ve özgün tedavi programlarına tabi tutulmalıdır. HCM ve kalp yetmezliği için standart tedavi yöntemleri mevcuttur. HCM için miyektomi operasyonu ile daralmaya sebep olan kastaki tıkanıklığın giderilmesi ve ileri seviye kalp yetmezliği yaşayan hastalara da kalp nakli tedavi yöntemleri uygulanmaktadır; İskelet kası zayıflığı bulgusu için düzenli fizik tedavi, bilişsel gelişimdeki sıkıntılar ve zihinsel engeller için standart tedavi, retinopatisi olanlar için görme bozukluklarını kısmi derecede düzelten görmeye yardımcı aletlerin kullanılması da tedavi yöntemleri arasındadır. Ayrıca yılda bir kez hastanın elektrokardiyogramı ve ekokardiyografisi; 1-2 yılda bir kardiyak MRG taramaları ile düzenli takiplerin yapılması çok önemlidir. Bunların yanında düzenli fiziki güç ve nörolojik değerlendirmeler ve 3-5 yılda bir oftalmoloji değerlendirmesi de tedavi sürecinin ayrılmaz parçalarından biridir1,2,5.

OMIM yani “Online Mendelian Heritance In Man” adlı internet veritabanındaki verilere göre dünyada tanısı konmuş 300.000’den fazla Danon hastası vardır. Bundan dolayı Danon hastalığı ender görülen hastalık kategorisinde nitelendirilse de coğrafi olarak ABD, Japonya, İtalya, Avustralya ve Çin’e kadar bütün dünyayı kapsamaktadır ve tüm insan ırklarında görülmektedir ancak hastalığın genetik sıklığı hala saptanabilmiş değildir. Vakaların büyük çoğunluğu iyileşme ile sonuçlanıyor olsa da geç teşhis, hastaların ölümü ile sonuçlanabilir. Bu nedenle, her bireyin aile soyağacına bakılarak muhtemel genetik yatkınlıklarına göre spesifik genetik testler yaptırması; bunu düzenli fizik tedavi testleriyle desteklemesi birey için en sağlıklısı olacaktır. Unutulmamalıdır ki insanı öldüren şey hastalıklar değil, en nihayetinde ihmaldir6.

Kaynaklar:

  1. Brambatti M, Caspi O, Maolo A, Koshi E, Greenberg B, Taylor MRG, Adler ED. Danon disease: Gender differences in presentation and outcomes. Int J Cardiol. 2019;286:92–8. – PubMed
  2. Bozkurt B, Colvin M, Cook J, Cooper LT, Deswal A, Fonarow GC, Francis GS, Lenihan D, Lewis EF, McNamara DM, Pahl E, Vasan RS, Ramasubbu K, Rasmusson K, Towbin JA, Yancy C, et al. Current diagnostic and treatment strategies for specific dilated cardiomyopathies: A scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2016;134:e579–e646. – PubMed
  3. Fu L, Luo S, Cai S, Hong W, Guo Y, Wu J et al. Identification of LAMP2 mutations in early-onset Danon disease with hypertrophic cardiomyopathy by targeted next-generation sequencing. Am J Cardiol 2016; 118: 888-94
  4. Yang Z, McMahon CJ, Smith LR, Bersola J, Adesina AM, Breinholt JP et al. Danon disease as an under-recognized cause of hypertrophic cardiomyopathy in children. Circulation 2005; 112: 1612-7
  5. Mattei MG, Matterson J, Chen JW, Williams MA, Fukuda M. Two human lysosomal membrane glycoproteins, h-lamp-1 and h-lamp2, are encoded by genes localized to chromosome 13q34 and chromosome Xq24- 25, respectively. J Biol Chem 1990;265: 7548-51.
  6. Regelsberger G, Höftberger R, Pickl, WF, Zlabinger GJ, Körmöczi U, Salzer-Muhar U, et al. Danon disease: case report and detection of new mutation. J Inherit Metab Dis 2009;32( Suppl 1):S115-22.

Görsel Kaynaklar:

  1. https://healthjade.net/wp-content/uploads/2019/09/Danon-disease.jpg
  2. https://www.ahajournals.org/cms/asset/8bc8dbbc-b681-4f2d-bdc9-21d60f9d0433/843fig01.jpeg

Tablo Kaynak: https://www.researchgate.net/profile/Ichizo-Nishino/publication/23572030/figure/tbl1/AS:394569272315906@1471084053180/Previous-Reports-of-LAMP2-Mutations-in-Danon-Disease.png

Denetleyen: Beril GÜREL

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir