Multiple Skleroz

İnsanda sinir sistemi, merkezi sinir sistemi (santral) ve çevresel sinir sistemi (periferik) olmak üzere iki bölümde incelenmektedir. Sinir sisteminin bir bölümü olan merkezi yani santral sinir sistemi, ana hatlarıyla beyin ve omurilikten oluşmaktadır.  Multiple skleroz (MS) hastalığı merkezi sinir sisteminden kaynaklı otoimmün bir hastalıktır1. Bu hastalık çoğunlukla genç yetişkinlerde ortaya çıkmaktadır1. Vücutta bir hastalık saptandığında bağışıklık sistemi ürettiği antikorlar ile vücudu virüs, bakteri gibi zararlı ve yabancı maddelerden korumaktadır. Otoimmün hastalıklar da ise bağışıklık sistemi vücudun kendi dokularını yabancı olarak algılar ve saldırır2. Multiple skleroz hastalığının otoimmün hastalık olarak bilinmesinin sebebi sinir hücrelerinin uyartılarının hızının arttırılmasında, sinir hücrelerini çevreleyip korumasında görev alan ve proteinden oluşan miyelin kılıfın bağışıklık sistemi tarafından zararlı olarak algılanıp tahrip edilmesidir3. Bunun sonucunda ise sinir sistemindeki uyartılar gönderilemeyebilir, gönderim yavaşlayabilmektedir.

Görsel: Normal bir sinir hücresindeki miyelin kılıfın görünümü ile MS hastalığına sahip bir bireyin sinir hücresindeki miyelin kılıfın görünümü karşılaştırılmıştır.

Multiple skleroz hastalığında görülen belirtiler

MS hastalığının birden fazla çeşidi vardır. Hepsinde aynı semptomlar görülmeyebilir fakat çoğunlukla aşağıda belirtilen semptomlar görülmektedir4,5.

  • Yorgunluk
  • Mesane işlev bozukluğu: MS hastalarının %90’ından fazlasında mesanenin depolama ve boşaltma işlevlerinde sorunlar meydana gelmektedir. Ürolojik semptomlar bu hastalıkta görülen ilk belirtilerdendir.
  • Cinsel işlev bozukluğu: Genital sinirlerin tahribi sonucu libidoda azalma, erkeklerde erekte olamama gibi sonuçlar oluşmaktadır.
  • Uyku problemi
  • Uyuşma ve karıncalanma
  • Baş dönmesi ve koordinasyon sorunları
  • Görmede bozukluk: Bazı hastalarda bulanık veya çift görme meydana gelebilmektedir.
  • Yüz felci
  • Ağrı
  • Titreme

Multiple Skleroz Klinik Seyir Tipleri

  • Klinik izole sendrom (CIS): İlk MS türü olarak kabul görmüştür. Bu tipin tanısını koyabilmek için miyelin kaybının sebep olduğu nörolojik semptomların 24 saat sürmesi gerekmektedir. Bazı hastalarda CIS tipi diğer MS tiplerine de yol açabilmektedir5.
  • Tekrarlayan ve düzelen MS (RRMS): En yaygın görülen MS tipidir. Hastaların birçoğuna başlangıçta RRMS teşhisi konulmaktadır. Yeni veya artan semptomların ardından semptomların azaldığı veya tamamen yok olduğu zamanlar olabilmektedir5.
  • Birincil İlerleyici MS (PPMS): Nadir görülen bir MS tipidir. Bu tip MS ilk zamanlar kendini belli etmez fakat belli bir zaman sonra hastada engellilik oluşturarak kalıcı hasar bırakabilmektedir6.
  • İkincil İlerleyici MS: Bu tip MS hastalarında nüks ve remisyon olmak üzere iki dönem gerçekleşmektedir fakat bir süre sonra hastalık ilerlemeye başlar6.
  • İyi huylu MS (Benign): Bu tip MS hastalığına sahip bireyler hafif ataklar geçirmektedir. Zamanla artan kötüleşme olmaz. Kalıcı bir hasar meydana gelmez1.
  • Marburg Tipi MS: En tehlikeli ve en nadir görülen MS tipidir. Marburg tipinde hasta bir atak geçirir ve o atağın etkisiyle ölmektedir1.

Yapılan birçok araştırma sonucunda MS hastalığının kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır7.

B12 vitaminin MS hastalığı ile ilişkisi

Vitaminler suda ve yağda çözünenler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Suda çözünen vitaminler B grubu ve C vitaminidir. B grubu vitaminlerinden biri olan B12 insanlarda büyüme ve gelişme açısından hayati öneme sahip bir vitamindir8. B12 vitamininin başlıca besin kaynakları et balık ve yumurtadır. B12 vitamininin DNA sentezi, eritrosit üretimi ve en önemlisi miyelin kılıf sentezinde folik asitle beraber çalıştığı bilinmektedir9. MS hastalığı miyelin kılıfla ilgili olduğu için B12 vitamininin eksikliği bu hastalık için önemli sonuçlar doğurabilmektedir. Eksikliğinde hematolojik ve nörolojik belirtiler ortaya çıkabilmektedir. B12 vitamininin MS hastalığı ile ilişkisinin çözümlenmesi için birçok çalışma yapılmıştır.Bu çalışmalara bakılarak B12 vitamininin gereğinden düşük seviyede kalması sonucunda MS hastalığına yatkınlığın artabileceği söylenebilmektedir10. Bazı araştırmalar sonucunda MS hastası olan 300 kişiden 130’unda B12 vitamini seviyesinin düşük olduğu tespit edilmiştir11.

Kaynaklar:

  1. Emre U., Mavioğlu H., Ünal A., (2016), Multiple Skleroz Tanı ve Tedavi Kılavuzu, Alınma tarihi: 19/12/2022 https://www.noroloji.org.tr/TNDData/Uploads/files/tnd-ms-k%C5%BElavuzu.pdf
  2. OHSU, What is multiple sclerosis?, Alınma tarihi: 19/12/2022 https://www.ohsu.edu/brain-institute/understanding-multiple-sclerosis
  3. What is the multiple sclerosis? (2019), Alınma tarihi: 19/12/2022 https://familydoctor.org/condition/multiple-sclerosis/?adfree=true
  4. Dilek F, Bitek DE, Erol Ö, Ünsar S. Multipl skleroz’ da üç semptom ve hemşirelik yönetimi: Yorgunluk, mesane problemleri, cinsellik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019;22(4):297-302. DOI: 10.17049/ataunihem.431464
  5. Fletcher J. (2019), What do we know about the different types of MS?, Alınma tarihi: 19/12/2022 https://www.medicalnewstoday.com/articles/315320
  6. Kunt R., MS Hastalığı (Multiple Skleroz), MS çeşitleri nelerdir?, Alınma tarihi: 20/12/2022
  7. BULUT, S., KILIÇ, H., & DEMİR, C. F. (2011). Yukarı Fırat bölgesinde multipl skleroz tanısı ile izlenen hastaların klinik ve demografik özellikleri. Fırat Tıp Dergisi16(2), 84-90.
  8. Doğan M., Demirci S. (2010), Vitamin B12 ve nörolojik hastalıklarda etkisi, Alınma tarihi: 21/12/2022 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195924
  9. Turgut K., Vural Z., Gönenç I., Eğici M., (2018), Pansitopeni ile seyreden bir Vitamin B12 eksikliği anemisi olgusu, Doi:10.15511/tjtfp.18.00414 Cilt.9 Sayı.4 sayfa:114-118 Alınma tarihi: 21/12/2022
  10. Özkarabulut A., Onur H., Yaşar İ., (2018), Multiple Skleroz (MS) Hastalığı Öncesi ve Sonrası Beslenme Alışkanlıklarının Karşılaştırılması, Yeterli ve Dengeli Beslenmenin MS Ataklarına Olan Etkisinin İrdelenmesi, IGUSABDER, 6 (2018): 535-550, Alınma tarihi: 21/12/2022 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/614402
  11. Tokgöz E., (2012), Multipl sklerozda serum B12 düzeyinin klinik ve laboratuvar üzerine etkisinin araştırılması, Tez no:324849 Alınma tarihi: 21/12/2022 https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=RMDr6bArEBirFipDZO2B_g&no=P3yveI8sulX3KDBVVwZlWA

Görsel Kaynak: National Multiple Sclerosis Society (2022), Alınma tarihi: 19/12/2022 https://www.nationalmssociety.org/What-is-MS/Definition-of-MS

Denetleyen: Beril GÜREL

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir