Müzik ve Tedavi Gücü

Tarih boyunca duygu ve düşünceleri aktarmak için kullanılan müzik, beynimizle sürekli etkileşim halindedir. Müziğin düşünme, konuşma, öğrenme, odaklanma ve hafıza gibi çeşitli bilişsel eylemlerimizde oldukça etkisi bulunmaktadır. Çok bilinmemesine rağmen müziğin insanı ve ruhu tedavi edici gücü de vardır. Bu yazımda özellikle bu konuya değinmek istiyorum.

MÜZİKLE TEDAVİ NEDİR?

Amerikan Müzik Terapi Birliği 1980 yılında müzikle tedaviyi, ‘’Zihin ve fizik sağlığının kazanılması, sürdürülmesi ve düzeltilmesi için tedavi edici hedeflere ulaşmada uzmanlar tarafından müziğin sistemli bir şekilde kullanımı.’’ olarak tanımlamıştır. Ayrıca 1997 yılında müzikle tedavinin geleneksel tıbba uygun bilimsel bir tedavi yöntemi olduğu da kabul edilmiştir [1].

MÜZİKLE TEDAVİ NE ZAMAN BAŞLADI?

Tarihte şamanların ritim, müzik ve dansı etkili bir şekilde kullanarak insanları hipnotize edip tedavi etmeye çalıştıkları bilinmektedir. Ayrıca hastaları iyileştirmek ya da kötü ruhları bedenden çıkarmak için kullanılan farklı tonlarda melodiler ile etkili sözlerden ve ritimlerden oluşan şarkılar da eski dönemlerde müzikle tedavide kullanılmıştır. Eski Yunan ve Roma’da müziğin insanı sıkıntılarından kurtarmada etkisi olduğuna inanılırken, Eski Mısır’da müzik hastalara güç vermede kullanılmıştır. II. Dünya Savaşı’nda yaralı askerlerin kaldığı hastanelerde tedavi amaçlı müziğin kullanılması ve bu durumun askerlerin iyileşme sürecindeki etkisi fark edilince bu konuda eğitimli kişilerin yetiştirilmesine başlanılmıştır [1].

Görsel 1: Müzik tedavisi uygulanan hasta [1].

MÜZİKLE TEDAVİ KİMLERE UYGULANIR?

Profesyonelce yapılan müzikle tedavi uygulamaları genellikle konuşma terapisi, ergoterapi (iş ve uğraş terapisi), psikoterapi ve sanat terapisi (genellikle görsel sanatlar) ile iş birliği içinde yürütülmektedir. Müzik tedavisinden felçli hastalar, alzheimer veya diğer hafıza rahatsızlığı olan hastalar ve kronik ağrı sorunu yaşayan hastalar faydalanabilmektedir. Ayrıca gerekli durumlarda çocuklara, ergenlere, yaşlılara ve madde bağımlılarına da müzikle tedavi uygulanabilmektedir. Buradaki en önemli nokta, tedavi her bireyin kendi ihtiyaçlarına özel olarak planlanmasıdır [2].

MÜZİKLE TEDAVİYİ KİM UYGULAR?

Tedavi, onaylı bir müzik tedavisi programını tamamlamış ve profesyonel bir kişi tarafından uygulanmaktadır. Terapötik ilişkilerin kullanılarak bireylerin amaçlarına ulaşmak üzere klinik hizmetlerde tedavi yapılmaktadır. Terapist; hastanın fiziksel, duygusal, sosyal ve bilişsel rahatsızlıklarını belirleyip bunlara yönelik olarak tedaviye başlamaktadır [2].

MÜZİKLE TEDAVİDE AMAÇ NEDİR?

Müziğin sanat dışı amaçla yani tedavi için kullanılması akıllara da bazı soruları getirmektedir. Birinci olarak, bu tedavinin amaçlarından biri var olan sağlığı korumak ve geliştirmektir. Örneğin stresi yönetme, ağrıyı azaltma, duygularını ifade etmeye yardımcı olma, hafızayı güçlendirme ve iletişimi geliştirme gibi becerilere müzikle tedavi yöntemi yardımcı olmaktadır. İkinci olarak, fiziksel-zihinsel-sosyal herhangi bir rahatsızlık durumunda da müzikle tedavi yöntemi kullanılabilmektedir. Örneğin Finlandiya’daki felçli hastalara her gün birkaç saat müzik dinletildiğinde sözel hafızaları ve dikkat süreleri, müzikle iyileşme göstermeyen veya yalnızca yüksek sesle okunan hikayeleri dinleyen felçli hastalara kıyasla çabuk iyileşmiştir [2]. Alzheimer hastalarında da müzik tedavisi uygulamalarında umut verici sonuçlar kaydedilmektedir [3]. Son zamanlarda ise klasik müziğin epilepsi hastalığı veya diğer beyin rahatsızlıkları bulunan hastalarda kullanımı artmıştır.

SELÇUKLU VE OSMANLILARDA MÜZİKLE TEDAVİ

Türklerde müziğin tedavi amaçlı kullanılması İslamiyet öncesi ve sonrası dönemlerde görülmüştür. Ancak ilk ciddi tedaviler Selçuklularda ve Osmanlılarda uygulanmıştır.  Dönemin padişahları tarafından öncelikli olarak akıl hastalıklarının tedavisinde kullanılan müzikle tedavinin uygulanması için hastaneler ve darüşşifalar inşa edilmiştir. Eski Türk hekimleri, ruhi bunalım gösterenlerin nabızlarındaki değişim ve bu değişimin neden olduğu huzursuzluk için hastalarına çeşitli melodileri dinletip bu sırada nabızlarını kontrol ederek hastaya en uygun melodiyi bulup müzik tedavisini uygulamışlardır. Hastanın mizacı, dış görünüşü, hatta milliyeti gibi farklı etkenlere bağlı olarak değişik makam ve enstrümanlar gerektiren bu tedavi yöntemine, dönemin hekimleri de büyük ilgi duymuşlar ve oldukça uğraş göstermişlerdir [1].

MÜZİKLE TEDAVİ NE DEĞİLDİR?

Son olarak, müzik dinlemek müzikle tedavinin bir parçası olarak kullanılabilir ancak profesyonel bir terapist ve terapötik bir ilişki kurulmadan müzik dinlemenin kendisi kesinlikle müzikle tedavi değildir. Bu alanda gelişmek için yeni ve çok daha güçlü kanıtlar bulunmalıdır.

Kaynaklar:

[1] Sezer, E., & ATICI, E. (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda müzikle tedavi yapılan hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi36(1), 29-32. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/420904

[2] Sur, H. Müzik Terapisi ve Bunun Algılanışı Üzerine. https://www.gms.org.tr/storage/app/uploads/public/65b/592/f89/65b592f8932d1615131626.pdf

[3] YILDIRIM, M. (2021). Müzikle Tedavi: Tarihi, Gelişimi, Bağımlılıklarda Uygulanışı Ve Türkiye’deki Müzik Terapi Uygulamaları. Turkish Academic Research Review6(2), 477-497. https://doi.org/10.30622/tarr.935092

Görsel Kaynaklar:

[1] (09/02/2017 Rahmi Oruç Güvenç BlogMüzik terapi) Doğu’da ve Batı’da müzik terapinin kısa tarihçesi, from https://tumata.com/muzik-terapi/doguda-ve-batida-muzik-terapinin-kisa-tarihcesi/  Alınma Tarihi: 02/03/2024 , 23.26

Denetleyen: Ayşenur DURU

 

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir